ਗੈਜੇਟ : ਜੇਕਰ ਤੁਸੀਂ ਆਪਣੇ ਬੱਚੇ ਨੂੰ ਸਮਾਰਟਫੋਨ ਦੇਣ ਬਾਰੇ ਸੋਚ ਰਹੇ ਹੋ, ਤਾਂ ਇੰਤਜ਼ਾਰ ਕਰੋ, ਇਹ ਸਿਰਫ਼ ਸਕ੍ਰੀਨ ਟਾਈਮ ਜਾਂ ਗੇਮਾਂ ਬਾਰੇ ਨਹੀਂ ਹੈ, ਇੱਕ ਗਲਤ ਕਲਿੱਕ ਬੈਂਕ ਖਾਤਾ ਖਾਲੀ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਨਿੱਜੀ ਡੇਟਾ ਲੀਕ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਤੁਹਾਡੇ ਬੱਚੇ ਦੀ ਔਨਲਾਈਨ ਸੁਰੱਖਿਆ ਨੂੰ ਖਤਰੇ ਵਿੱਚ ਪਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਅੱਜਕੱਲ੍ਹ ਸਮਾਰਟਫੋਨ ਸਿਰਫ਼ ਕਾਲਾਂ ਅਤੇ ਸੁਨੇਹਿਆਂ ਲਈ ਨਹੀਂ ਹਨ, ਇਹ ਇੱਕ ਪੂਰੀ ਡਿਜੀਟਲ ਦੁਨੀਆ ਹੈ, ਜਿੱਥੇ ਹਰ ਕਦਮ ‘ਤੇ ਖ਼ਤਰੇ ਲੁਕੇ ਹੋਏ ਹਨ। ਇਸ ਲਈ, ਫ਼ੋਨ ਦੇਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਕੁਝ ਜ਼ਰੂਰੀ ਸੈਟਿੰਗਾਂ ਅਤੇ ਸਾਵਧਾਨੀਆਂ ਵਰਤਣੀਆਂ ਬਹੁਤ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹਨ। ਇੱਥੇ ਅਸੀਂ ਤੁਹਾਨੂੰ ਕੁਝ ਅਜਿਹੇ ਨੁਕਤੇ ਦੱਸ ਰਹੇ ਹਾਂ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਕੇ ਤੁਸੀਂ ਆਪਣੇ ਖਾਤੇ ਨੂੰ ਖਾਲੀ ਹੋਣ ਤੋਂ ਬਚਾ ਸਕਦੇ ਹੋ।
ਪੇਮੈਂਟ ਐਪਸ ਨੂੰ ਲਾਕ ਕਰੋ
ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਫ਼ੋਨ ਦੇਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਸਭ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਜੋ ਕੀਤਾ ਜਾਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਉਹ ਹੈ ਸਾਰੀਆਂ ਪੇਮੈਂਟ ਐਪਸ ਨੂੰ ਲਾਕ ਕਰਨਾ। Google Pay, PhonePe, Paytm, Amazon Pay ਵਰਗੀਆਂ ਐਪਸ ਅਕਸਰ ਫ਼ੋਨ ਵਿੱਚ ਲੌਗਇਨ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ ਅਤੇ ਉਹਨਾਂ ਵਿੱਚ ਸੇਵ ਕੀਤੇ ਕਾਰਡ ਜਾਂ UPI ਲਿੰਕਡ ਖਾਤੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਜੇਕਰ ਬੱਚਾ ਅਣਜਾਣੇ ਵਿੱਚ ਇਹਨਾਂ ਐਪਸ ਨੂੰ ਖੋਲ੍ਹਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਕਿਸੇ ਚੀਜ਼ ‘ਤੇ ਟੈਪ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਗਲਤੀ ਨਾਲ ਭੁਗਤਾਨ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਜਾਂ ਜੇਕਰ ਉਹ ਫਿਸ਼ਿੰਗ ਸੁਨੇਹੇ ‘ਤੇ ਕਲਿੱਕ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਖਾਤੇ ਵਿੱਚੋਂ ਪੈਸੇ ਵੀ ਕੱਟੇ ਜਾ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਲਈ, ਇਹ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ ਕਿ ਤੁਸੀਂ ਇਹਨਾਂ ਐਪਸ ‘ਤੇ ਐਪ ਲਾਕ ਜਾਂ ਬਾਇਓਮੈਟ੍ਰਿਕ ਲਾਕ (ਫਿੰਗਰਪ੍ਰਿੰਟ ਜਾਂ ਫੇਸ ਲਾਕ) ਸੈੱਟ ਕਰੋ। ਹੁਣ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਸਮਾਰਟਫੋਨਾਂ ਵਿੱਚ, ਐਪ ਲਾਕ ਸਿਸਟਮ ਵਿੱਚ ਹੀ ਮੌਜੂਦ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਨਹੀਂ ਤਾਂ ਤੁਸੀਂ ਥਰਡ ਪਾਰਟੀ ਐਪਸ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਵੀ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹੋ।
ਗੈਸਟ ਮੋਡ ਜਾਂ ਐਪ ਪਿਨਿੰਗ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰੋ
ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਫ਼ੋਨ ਦੇਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ, ਇੱਕ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਸੈਟਿੰਗ ਜਿਸਨੂੰ ਅਕਸਰ ਨਜ਼ਰਅੰਦਾਜ਼ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਉਹ ਹੈ ‘ਗੈਸਟ ਮੋਡ’ ਜਾਂ ‘ਐਪ ਪਿਨਿੰਗ’ ਦੀ ਵਰਤੋਂ। ਐਂਡਰਾਇਡ ਫੋਨਾਂ ਵਿੱਚ ਮੌਜੂਦ ਇਹ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਤਾ ਤੁਹਾਨੂੰ ਇਸ ਗੱਲ ‘ਤੇ ਨਿਯੰਤਰਣ ਦਿੰਦੀ ਹੈ ਕਿ ਬੱਚਾ ਫ਼ੋਨ ਵਿੱਚ ਕੀ ਦੇਖ ਸਕਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਕੀ ਐਕਸੈਸ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਜੇਕਰ ਤੁਸੀਂ ਗੈਸਟ ਮੋਡ ਚਾਲੂ ਕਰਦੇ ਹੋ, ਤਾਂ ਬੱਚਾ ਇੱਕ ਸੀਮਤ ਯੂਜ਼ਰ ਇੰਟਰਫੇਸ ਵਿੱਚ ਹੋਵੇਗਾ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਸਿਰਫ਼ ਉਹੀ ਐਪਸ ਦਿਖਾਈ ਦੇਣਗੇ ਜੋ ਤੁਸੀਂ ਦਿਖਾਉਣਾ ਚਾਹੁੰਦੇ ਹੋ। ਦੂਜੇ ਪਾਸੇ, ਜੇਕਰ ਤੁਸੀਂ ਐਪ ਪਿਨਿੰਗ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਦੇ ਹੋ, ਤਾਂ ਬੱਚਾ ਸਿਰਫ਼ ਇੱਕ ਐਪ ਨਾਲ ਲਾਕ ਹੋ ਜਾਵੇਗਾ, ਉਦਾਹਰਨ ਲਈ, ਜੇਕਰ ਤੁਸੀਂ YouTube Kids ਨੂੰ ਪਿੰਨ ਕਰਦੇ ਹੋ, ਤਾਂ ਬੱਚਾ ਫ਼ੋਨ ਵਿੱਚ ਸਿਰਫ਼ ਉਹੀ ਚਲਾ ਸਕੇਗਾ। ਕੋਈ ਹੋਰ ਐਪ, ਚੈਟ, ਫੋਟੋ, ਬ੍ਰਾਊਜ਼ਰ ਜਾਂ ਭੁਗਤਾਨ ਐਪ ਉਸ ਲਈ ਪਹੁੰਚਯੋਗ ਨਹੀਂ ਹੋਵੇਗਾ।
ਗੂਗਲ ਪਲੇ ਸਟੋਰ ਵਿੱਚ ਕੰਟਰੋਲ ਸੈੱਟ ਕਰੋ
ਜੇਕਰ ਤੁਸੀਂ ਕਿਸੇ ਬੱਚੇ ਨੂੰ ਫ਼ੋਨ ਦੇ ਰਹੇ ਹੋ, ਤਾਂ ਪਹਿਲਾਂ ਗੂਗਲ ਪਲੇ ਸਟੋਰ ਵਿੱਚ ਮਾਪਿਆਂ ਦਾ ਕੰਟਰੋਲ ਚਾਲੂ ਕਰੋ। ਇਸ ਰਾਹੀਂ, ਤੁਸੀਂ ਇਹ ਫੈਸਲਾ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹੋ ਕਿ ਬੱਚਾ ਕਿਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੀ ਸਮੱਗਰੀ ਦੇਖ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਉਹ ਕਿਹੜੀਆਂ ਐਪਾਂ ਡਾਊਨਲੋਡ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਕਿਸ ਉਮਰ ਦੇ ਪੇਮੈਂਟ ਲਈ ਬਣਾਏ ਗਏ ਐਪਾਂ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚ ਉਸ ਲਈ ਬੰਦ ਕਰ ਦਿੱਤੀ ਜਾਵੇਗੀ। ਇਸ ਸੈਟਿੰਗ ਨੂੰ ਐਕਟੀਵੇਟ ਕਰਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਤੁਹਾਨੂੰ ਇੱਕ ਪਿੰਨ ਸੈੱਟ ਕਰਨਾ ਹੋਵੇਗਾ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਦਰਜ ਕੀਤੇ ਬਿਨਾਂ ਕੋਈ ਨਵੀਂ ਐਪ ਇੰਸਟਾਲ ਨਹੀਂ ਕੀਤੀ ਜਾ ਸਕਦੀ। ਇਸ ਨਾਲ, ਬੱਚੇ ਗਲਤੀ ਨਾਲ ਜਾਂ ਕਿਸੇ ਦੇ ਕਹਿਣ ‘ਤੇ ਵੀ ਭੁਗਤਾਨ ਕੀਤੇ ਐਪਸ ਜਾਂ ਗੇਮਾਂ ਨੂੰ ਡਾਊਨਲੋਡ ਨਹੀਂ ਕਰ ਸਕਣਗੇ। ਨਾਲ ਹੀ, ਇਨ-ਐਪ ਖਰੀਦਦਾਰੀ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਧੋਖਾਧੜੀ ਦਾ ਜੋਖਮ ਵੀ ਕਾਫ਼ੀ ਹੱਦ ਤੱਕ ਘੱਟ ਜਾਵੇਗਾ। ਇਹ ਇੱਕ ਛੋਟੀ ਸੈਟਿੰਗ ਜਾਪਦੀ ਹੈ ਪਰ ਬੱਚਿਆਂ ਦੀ ਡਿਜੀਟਲ ਸੁਰੱਖਿਆ ਲਈ ਬਹੁਤ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਹੈ।
ਔਨਲਾਈਨ ਗੇਮਿੰਗ ਅਤੇ ਫਿਸ਼ਿੰਗ ਤੋਂ ਸਾਵਧਾਨ ਰਹੋ
ਅੱਜਕੱਲ੍ਹ ਬੱਚੇ ਔਨਲਾਈਨ ਗੇਮਾਂ ਵਿੱਚ ਇੰਨੇ ਉਲਝ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਲਈ ਅਸਲੀ ਅਤੇ ਨਕਲੀ ਪੇਸ਼ਕਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਫਰਕ ਕਰਨਾ ਮੁਸ਼ਕਲ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਗੇਮਾਂ ਵਿੱਚ, ਕਈ ਵਾਰ ਮੁਫ਼ਤ ਸਿੱਕੇ, ਸਕਿਨ ਜਾਂ ਵਾਧੂ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਵਰਗੀਆਂ ਚੀਜ਼ਾਂ ਦਾ ਲਾਲਚ ਦੇ ਕੇ ਫਿਸ਼ਿੰਗ ਲਿੰਕ ਭੇਜੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ, ਜਿਸ ‘ਤੇ ਕਲਿੱਕ ਕਰਨ ‘ਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਡਿਵਾਈਸ ਹੈਕ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਕਈ ਵਾਰ ਇਹ ਲਿੰਕ ਸੋਸ਼ਲ ਮੀਡੀਆ, ਚੈਟ ਜਾਂ ਗੇਮਿੰਗ ਐਪਾਂ ਰਾਹੀਂ ਆਉਂਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਅਸਲੀ ਦਿਖਾਈ ਦਿੰਦੇ ਹਨ। ਜੇਕਰ ਬੱਚਾ ਅਜਿਹੇ ਲਿੰਕ ‘ਤੇ ਕਲਿੱਕ ਕਰਦਾ ਹੈ ਜਾਂ ਕਿਤੇ ਵੀ ਲੌਗਇਨ ਵੇਰਵੇ ਦਰਜ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਉਸਦਾ ਗੇਮਿੰਗ ਅਕਾਊਂਟ, ਸੋਸ਼ਲ ਮੀਡੀਆ ਜਾਂ ਤੁਹਾਡੇ ਫੋਨ ‘ਤੇ ਬੈਂਕ ਐਪ ਵੀ ਖਤਰੇ ਵਿੱਚ ਪੈ ਸਕਦਾ ਹੈ।
